'Soms weet ik niet meer wanneer en hoe het gebeurd is'.
'Ik moet overal mijn verhaal vertellen, alsof het niets is'.
'Het doet pijn om elke keer weer de details op te diepen.'
'Het maakt niet uit wat ik vertel, ik word niet gehoord'.
Cliënten die me zeggen hoe moeilijk het is om stukjes van hun verhaal, hun hele verhaal of soms juist de pijnlijkste zaken uit hun verhaal steeds weer opnieuw te moeten vertellen. Anderen die ervaren dat waar het voor hen echt om draait, niet gehoord wordt.
Mijn motivatie om verhalen met een doel te schrijven, is om er mensen mee te helpen. Het idee is ontstaan in mijn werk als eerstelijns psychosociaal hulpverlener. Heel vaak kreeg ik te horen van mensen dat ze zich - eindelijk - gehoord voelden en - belangrijk - niet veroordeeld. Ik begon te zien dat daar ook voor de hulpverlening een belangrijke les in zit. Onze eigen kaders en doelen komen niet altijd overeen met de behoefte van de hulpvrager. Onze bril op de situatie is evenzeer gekleurd door onszelf als de vraag door de cliënt.
Een cliënte verwoordde het heel raak. 'Het antwoord op de vraag is 'ja'. Maar de context van mijn ja, geeft een ander beeld'.
Ik vroeg haar naar de context. Het maakt een groot verschil. Het maakt dat de 'ja' anders wordt gehoord. Het was één van de meest intelligente en taalgevoelige cliënten die ik ooit begeleid had.
Zij kon de vinger op de wonde leggen. Maar de meeste mensen die hulp nodig hebben, zijn er niet (meer) toe in staat.
De afhankelijkheid waarin ze zich bevinden, maakt dat ze stil zijn geworden. De taal die ze wel of niet machtig zijn. Het trauma dat hen beperkt.
Een andere cliënte kreeg een bericht van de dienst vreemdelingenzaken dat ze in een eerdere procedure gelogen had. Eerst had ze gezegd dat haar moeder dood was en in de tweede procedure vertelde ze dat haar moeder in Afrika woonde. In het interview had niemand haar gevraagd om dit te duiden. Zwart op wit was bewezen dat ze gelogen had. Ik vroeg door waarom ze twee verschillende verhalen had verteld. Het was simpel. In de periode tussen de twee interviews (hier zat jaren tussen) kreeg ze te horen dat de overleden moeder niet haar biologische moeder was. Ze had voor haar gezorgd als een echte moeder. Haar biologische moeder had in dezelfde gemeenschap geleefd en ze had haar enkel gekend als een tante. 'Waarom heb je dat niet uitgelegd?' 'Dat ging niet. Ze vroegen of mijn moeder nog leefde. Ik heb ja gezegd. Want als ik nee had gezegd, had ik gelogen. Ze gingen meteen naar de volgende vraag.' Het gevolg was dat mijn cliënte altijd gelogen zou hebben. Tenzij ze het had kunnen uitleggen.
Toen mijn vader het bezoek kreeg van een maatschappelijk werker om te kijken of hij als parkinson-patient recht had op een zorgpremie, zat ik erbij. De vragen die hij voorgeschoteld kreeg, gaven geen juist beeld over hem en het omgaan met zijn ziekte.
Schuivelend met zijn rollator had de hulpverlener hem naar zijn gemakkelijke zetel zien gaan. Het lukte.
'Dat gaat nog goed, meneer!' zei ze.
Eén van de eerste vragen die ze hem stelde, was: 'Doet u nog zelf de boodschappen?' 'Nee', zei mijn vader. Ze vulde netjes nee in en volbracht haar taak correct. Volgende vraag. Ze vroeg nauwelijks naar het verhaal. Alsof zij vond dat het nog best goed ging allemaal.
Zijn verhaal was dat hij in een korte tijd van zelfstandig met de auto rijden naar een rollator en een rolstoel was gegaan. De op zich heel vriendelijke dame vinkte zijn verhaal schijnbaar achteloos van haar lijstje af toen ze vroeg: 'Doet u nog de boodschappen?' Hij deed ook voor zijn ziekte niet zo vaak de boodschappen, maar bracht wel zo vaak hij kon een bloemetje mee voor mijn moeder.. Hij zou wensen dat hij nog eens gewoon spontaan even naar de bloemenwinkel kon om zijn mantelzorgster van een vrouw in de bloemen te zetten. Het verhaal deed er voor haar niet toe.
Het antwoord 'nee' heeft in dit geval het recht op de zorgpremie niet in de weg gestaan. Maar het gaf mij te denken. Hoeveel informatie die als antwoord op haar vragen had kunnen dienen, had ze kunnen krijgen als ze met hem in gesprek gegaan was over wat er de afgelopen jaren allemaal gebeurd was. Hoe hij van een actieve, nog werkende, autorijdende, hobbyende zeventiger naar een rolstoel was verhuisd en alles wat daar tussen in lag. De vragen zouden zichzelf beantwoorden, zonder de pijnlijke stiltes en het je afvragen of je nu ja of nee had moeten zeggen, om toch zeker maar die zorgpremie te krijgen.
Het gaf mij te denken om met mijn verhalen harder aan de weg te timmeren. Om mensen te helpen hun verhaal te formuleren zodat ze in één keer de kern kunnen pakken en vertellen als het hen gevraagd wordt.
Verhalen komen meestal niet terecht op een weblog zoals deze. Ze gaan weer naar de eigenaar van het levensverhaal die er iets mee kan doen. Er zijn cliënten met de verhalen die we samen gereconstrueerd hebben verder geraakt. Zara* ging met haar verhaal naar de psycholoog en zei: 'Hier staat in waar ik mee zit, en ik wil er heel hard aan gaan werken'. Een ex-transvrouw ging met zijn verhaal naar de advocaat die het inzette om zijn procedure voor verblijfsrechten kracht bij te zetten.
Als ik jou kan helpen met jouw verhaal, confidentieel en met goede afspraken, neem dan gerust contact op. Via deze weblog kun je mij een email sturen waardoor we verder in contact kunnen komen.
*lees het verhaal van Zara:
https://www.thepath2freedom.org/mijn-verhalen/in-de-vrijheid/2254024_het-verhaal-van-zara
Reactie plaatsen
Reacties